Moraliteit en tolerantie
Tolerantie gaat over het toelaten van dingen die wij afkeuren. Maar waarom keuren wij sommige dingen af, en andere dingen niet? Een overzicht van de artikelen over moraliteit en tolerantie.
In English: Morality and toleration
Belangrijk voor tolerantie is de vraag hoe wij ons tot anderen verhouden. Tolerantie gaat over het bewust toelaten van dingen waar wij een negatief oordeel over hebben. Dingen die wij eigenlijk afkeuren. Laten we dat eens heel fundamenteel benaderen: waarom keuren wij sommige dingen af, en andere dingen niet? Waar het gedrag betreft, betreden wij dan het terrein van de ethiek. Ethiek gaat over goed en fout: hoe bepaal je wat goed of fout is?
Die vraag kun je op een aantal verschillende manieren benaderen. Ethiek is een filosofische discipline, dus een filosofische benadering ligt voor de hand. Maar ook sociologen, antropologen, ethologen en psychologen bieden interessante invalshoeken. Een belangrijk verschil is dat filosofen de vraag vaker normatief behandelen dan de andere disciplines. De laatsten benaderen de vraag eerder descriptief: zij beschrijven vooral waarom en waardoor mensen sommige dingen als goed beschouwen en andere als slecht.
Voordat je toekomt aan de normatieve vragen over goed en slecht, is het goed om na te gaan waardoor wij sommige dingen goed vinden, en andere slecht. Wij beschikken namelijk over een rudimentaire moraliteit die voor een deel genetisch lijkt ingebakken, en voor een ander deel het resultaat is van een culturele revolutie die de mensheid gezamenlijk in de afgelopen tienduizenden jaren heeft doorgemaakt. Daarna komen wij toe aan de drie meest invloedrijke filosofische benaderingen van goed en slecht: de deugdethiek, de kantiaanse deontologie en het utilitarisme.
De afleveringen in deze reeks zijn:
De moraliteit waar iedereen mee geboren wordt
Eindelijk komen wij dan toe aan de beschrijving van genetische moraliteit. In de reeks over mensenrechten kondigde ik dit artikel al meermalen aan. Dit is een heel belangrijk onderwerp, met grote gevolgen. Gek genoeg is de belangstelling onder ethici voor dit onderwerp nog ondermaats, terwijl zij al honderden (zo niet duizenden) jaren speculeren over de
Spelletjes spelen met moraliteit
Laten wij er maar even van uitgaan dat wij onze genetisch vastgelegde moraliteit al een beetje in beeld hebben. In deze reeks over moraliteit en tolerantie ging de vorige aflevering daarover. Maar hoe zit het dan met de rest van onze moraliteit? Het is een grote stap van
De moraliteit van onze inwendige jager-verzamelaar, boer en burger
In English: The morality of our inner hunter-gatherer, farmer and citizen In deze reeks bestuderen wij menselijke moraliteit om onze morele oordelen te begrijpen: hoe onderscheiden wij goed en fout in menselijk gedrag. Tolerantie gaat over het toelaten van dingen die wij afkeuren. Pas als wij begrijpen waarom wij sommige dingen fout vinden, kunnen wij sn…
Irritante vragen over goed en slecht
In English: Annoying questions about good and bad Zijn wij eigenlijk wel in staat om onomstotelijke ethische stellingen in te nemen? Is morele kennis mogelijk? Over dat soort vragen gaat de meta-ethiek. Deed je dat vroeger ook met je ouders? Je was een kind, en je bleef ze maar doorvragen met één woord: waarom? Mijn vader en moeder vonden het leuk om ding…
Goede mensen zijn gelukkiger. Maar hoe word je dat?
In English: Good people are happier. But how to become a good and happy person? Wij moeten elkaar humaan behandelen, dat zul je met mij eens zijn. Maar wat is humaan, en hoe word je dat? Ook voordat filosofen systemen begonnen te bedenken welk gedrag wij onze medemensen verschuldigd zijn, werd er al nagedacht hoe het samenleven zo goed mogelijk te laten …
Tolerant volgens Immanuel Kant
Wij schuiven door naar de volgende morele hoofdstroming, de deontologie, met name de versie die door Immanuel Kant is ontwikkeld. Deontologie, simpel gezegd, formuleert onze morele plichten aan de hand van regels. Die regels zouden voor iedereen moeten gelden. Wat je zou moeten doen, vloeit voort uit die regels. Niet liegen, niet stelen, etcetera.
Iedereen gelukkig. Dat willen wij allemaal wel, maar tegen welke prijs?
Naast de deugdethiek en de deontologie van de vorige afleveringen vormt het utilitarisme de derde klassieke ethische theorie. Het utilitarisme meet de morele waarde van een handeling af aan de bijdrage die deze handeling levert aan het welzijn en geluk van alle mensen.