Klassieke bronnen van ons begrip van tolerantie
Hier vind je een overzicht van de artikelen over de Oudheid: over epistemologie, dialectiek, stoïcisme, pragmatisme, scepticisme en vergeving.
In English: Classical sources of our understanding of toleration
De tolerantie die wij nu kennen bestond nog niet in de Oudheid. Het begrip kreeg pas de huidige lading sinds de Reformatie. Maar ons tolerantiebegrip kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen. In deze reeks behandel ik de bronnen van het tolerantiebegrip in de Oudheid. Ook onder denkers in de Griekse en Romeinse beschaving werd immers nagedacht hoe om te gaan met afwijkende ideeën, fout gedrag, en vreemde volken, met andere culturen en religies.
Discussie over elementen van tolerantie wordt al sinds de Oudheid gevoerd. Argumenten om te tolereren vind je terug in een heel scala aan klassieke filosofische invalshoeken, waaronder de epistemologie, dialectiek, stoïcisme, humanisme. Die termen leggen we nog uit. Ook het boeddhisme ontwikkelde een visie op tolerantie, die wel wat gemeen heeft met het klassieke stoïcisme. Omdat het boeddhisme nauwelijks invloed had op het westerse denken over tolerantie, laten wij dat hier nog even buiten beschouwing. Aan het onderwerp boeddhisme en tolerantie is een aparte reeks gewijd.
Waarom je eigenlijk niets zeker kunt weten
Om te beginnen In de Tolerantie Campagne beginnen wij vandaag met een nieuwe reeks: klassieke bronnen van tolerantie. We beginnen met epistemologie en scepticisme. De tolerantie die wij nu kennen bestond nog niet in de Oudheid. Het begrip kreeg pas de huidige lading sinds de Reformatie. Maar ons tolerantiebegrip kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen. I…
Waarom wij tegengestelde opvattingen nodig hebben
Deze nieuwsbrief gaat over dialectiek en vrije meningsuiting in de Oudheid. Dat iedereen eigenlijk alles moet kunnen zeggen, was dan misschien geen recht, maar eigenlijk wel een vanzelfsprekendheid in klassiek Athene en Rome. We gaan na hoe het zo gekomen is, en wat je wel en niet mocht zeggen.
Zijn morele overtuigingen inbeelding?
Stel dat je na het eten altijd een luide boer laat. Is dat slecht gedrag? Het hangt van je cultuur af, kun je zeggen, of van je opvoeding. Tuurlijk. Als je het daarbij laat, gebruik je een moreel relativistisch argument. Maar kun je ook zeggen dat het daarnaast in zichzelf goed of slecht is, los van cultuur en opvoeding, en misschien zelfs los van de vra…
Laat je niet van je stuk brengen
In deze nieuwsbrief gaat het over stoïcisme: de pijnlijke omgang met het onvermijdelijke. Anders dan het scepticisme was stoïcisme goed verenigbaar met de christelijke leerstellingen. Ook in de middeleeuwen bleef het stoïcisme in het christendom sluimerend aanwezig. Maar in de renaissance en de reformatie herleefde de waardering voor het stoïcisme, voora…
Humanitas en vergeving
In mei 1942 betrad een goedgeklede vrouw de juwelierszaak Ten Boom aan de Barteljorisstraat in Haarlem. Zij had gehoord dat de vroom calvinistische familie Ten Boom hulp had verleend aan hun Joodse buren. De vrouw was ook Joods. Haar man was gearresteerd, haar zoon was ondergedoken, en zij wist niet waar zij terecht kon. De vrouw kreeg onderdak in het h…
Onze idealen van vrijheid en gelijkheid hebben wij niet van de Oudheid
Stel, ik wil een transportbedrijf beginnen. Ik heb een busje nodig, maar ik heb geen geld. Ik klop bij jou aan. Jij hebt geld zat, en je wilt het mij best lenen. Maar wel onder voorwaarden: als ik niet kan terugbetalen, moet ik voor jou werken totdat ik mijn schuld heb afbetaald. Dat klinkt redelijk, ik ga akkoord.
Over pragmatische heersers en onderworpen naties
Ik wil verder niets suggereren, maar stel jezelf eens voor als een machtsbeluste tiran. Je carrière begon je als stamhoofd, en geleidelijk wist je andere stammen voor je te winnen. Nu ben je leider van een krachtige natie, maar het is je nog niet genoeg. Je begerige ogen richten zich nu op het buurland, dat je graag aan je rijk wilt toevoegen. In het bu…